Bệnh Alzheimer: Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Bệnh Alzheimer gây ra tình trạng suy giảm trí nhớ, suy nghĩ, học tập và các kỹ năng cơ bản theo thời gian. Những người mắc bệnh Alzheimer cũng thay đổi hành vi và tính cách. Hiện chưa có phương pháp điều trị khỏi bệnh, một số loại thuốc và liệu pháp có thể kiểm soát các triệu chứng tạm thời.   

1. Bệnh Alzheimer là gì ?  

Alzheimer là một tình trạng rối loạn não gây ra sự suy giảm dần về trí nhớ, tư duy, học tập và kỹ năng tổ chức. Cuối cùng, nó ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hằng ngày cơ bản của một người. Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng mất trí.   

Các triệu chứng của Alzheimer trầm trọng theo thời gian, tình trạng bệnh có thể bắt đầu trước khoảng 10 hoặc lâu hơn khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Bệnh thường phổ biến ở những bệnh nhân trên 65 tuổi.   

2. Các giai đoạn của bệnh Alzheimer  

Các giai đoạn của bệnh Alzheimer được phân loại theo mô hình - các triệu chứng của bệnh sẽ trầm trọng dần theo thời gian. Một số tổ chức phân loại các giai đoạn bệnh Alzheimer theo thuật ngữ chứng mất trí:  

• Bệnh Alzheimer tiền lâm sàng  
• Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) do bệnh Alzheimer  
• Mất trí nhớ nhẹ do Alzheimer  
• Mất trí nhớ trung bình do Alzheimer  
• Mất trí nhớ nghiêm trọng do Alzheimer  

hoặc theo cách rộng hơn dựa trên giai đoạn mắc:  

• Sớm  
• Giữa  
• Muộn  

3. Các triệu chứng của bệnh Alzheimer  

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Alzheimer thay đổi tùy theo giai đoạn của tình trạng bệnh.   

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Alzheimer giai đoạn nhẹ   

• Quên thông tin mới học, đặc biệt là các sự kiện, địa điểm và tên gần đây  
• Gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ để diễn đạt suy nghĩ  
• Làm mất hoặc quên đồ vật nhiều hơn bình thường  
• Gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch và tổ chức  
• Gặp khó khăn trong giải quyết vấn đề  
• Mất nhiều thời gian để hoàn thành các công việc thường ngày   

Các triệu chứng của bệnh Alzheimer giai đoạn trung bình  

Đây là giai đoạn dài nhất và có thể kéo dài nhều năm. Những người ở giai đoạn trung bình của bệnh Alzheimer thường cần được chăm sóc và hỗ trợ. Các triệu chứng có thể gặp là:  

• Mất trí nhớ và lú lẫn nhiều hơn, thường quên các sự kiện và chi tiết về cuộc sống của mình như số điện thoại, địa chỉ  
• Ngày càng bối rối không biết bây giờ là ngày nào trong tuần, đang mùa nào và đang ở đâu  
• Có trí nhớ ngắn hạn kém  
• Khó khăn trong việc nhận ra bạn bè và gia đình  
• Lặp lại những câu chuyện, suy nghĩ hoặc sự kiện đang diễn ra trong tâm trí họ  
• Gặp khó khăn với toán đơn giản  
• Thay đổi về tính cách, bao gồm cả việc kích động hoặc hành động thái quá. Họ có thể biểu hiện trầm cảm, thờ ơ hoặc lo lắng khi bệnh tiến triển  
• Có vấn đề về giấc ngủ như mơ màng, khó ngủ  
• Bắt đầu đi lang thang khỏi nơi sinh sống.   

Các triệu chứng của giai đoạn nặng của bệnh Alzheimer  

Ở giai đoạn cuối của bệnh Alzheimer, các triệu chứng mất trí rất nghiêm trọng. Những người ở giai đoạn này cần được chăm sóc chuyên biệt và thường có triệu chứng:  

• Gần như mất hết trí nhớ  
• Không nhận thức được môi trường xung quanh  
• Cần giúp đỡ trong mọi hoạt động cơ bản của cuộc sống hằng ngày, như ăn uống, vệ sinh, đi lại  
• Mất khả năng giao tiếp, lời nói giới hạn ở một vài từ hoặc cụm từ  
• Dễ bị nhiễm trùng, đặc biệt là viêm phổi và nhiễm trùng da  
• Chứng tiểu tiện và đại tiện không tự chủ.   

4. Nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer  

Sự tích tụ bất thường của protein trong não gây ra bệnh Alzheimer. Sự tích tụ của các protein này - protein amyloid và TAU protein khiến các tế bào não bị chết.   

Các nhà khoa học tin rằng protein amyloid tích tụ trong tế bào não tạo thành các khối lớn gọi là mảng bám, trong khi đó TAU protein hình thành các mớ rối. Các mảng bám và mớ rối này ngăn chặn sự giao tiếp giữa các tế bào thần kinh, ngăn cản chúng thực hiện các quá trình của mình, dẫn tới các triệu chứng của bệnh Alzheimer.   

Mặc dù các nghiên cứu đang được tiến hành, các nhà khoa học vẫn chưa biết được chính xác nguyên nhân nào khiến các protein này tích tụ. Họ tin rằng đột bién gen có thể gây ra bệnh Alzheimer khởi phát sớm. Sự kết hợp của các yếu tố di truyền, môi trường và lối sống có thể góp phần tạo nên nguyên nhân gây bệnh   

5. Phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh Alzheimer  

Các yếu tố nguy cơ gây bệnh Alzheimer có thể bao gồm:  

• Tuổi tác (tuổi tác cao là yếu tố nguy cơ chính)  
• Di truyền học  
• Chấn thương đầu  
• Trầm cảm  
• Bệnh tim mạch và bệnh mạch máu não  
• Huyết áp cao  
• Cholesterol cao  
• Bệnh tiểu đường  
• Hút thuốc  
• Béo phì  

Nghiên cứu cho thấy rằng có một lối sống lành mạnh giúp bảo vệ não khỏi suy giảm nhận thức. Các hoạt động sau có thể góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer:  

• Duy trì hoạt động trí óc: chơi cờ, đọc sách, giải ô chữ, chơi nhạc cụ hoặc các hoạt động đòi hỏi sự vận động của não bộ  
• Vận động cơ thể: tập thể dục làm tăng lưu lượng máu và oxy lên não, duy trì sự khỏe mạnh của các tế bào não.   
• Bảo vệ đầu: Đội mũ bảo vệ nếu tham gia giao thông hoặc các hoạt động có nguy cơ chấn thương đầu  
• Tránh mất ngủ, duy trì giấc ngủ sâu và chất lượng để tái tạo năng lượng cho tế bào não và các hoạt động thần kinh bình thường  
• Tích cực tham gia các hoạt động xã hội: thường xuyên trò chuyện với bạn bè, gia đình và tham gia các hoạt động xã hội, giao tiếp với những người xung quanh  
• Ăn uống lành mạnh: tránh hút thuốc lá, hạn chế dùng chất có cồn hoặc chất kích thích. Bổ sung các loại thức ăn giàu chất béo không bão hòa và các chất chống oxy hóa cũng có lợi cho sức khỏe não bộ.