Bão Cytokine và những ảnh hưởng đến sức khỏe

Bão Cytokine là gì?   

Hội chứng bão cytokine hay hội chứng giải phóng cytokine ( CRS) là tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân xâm nhập như virus gây bệnh và dẫn đến phản ứng viêm toàn hệ thống.   

Cytokine là một nhóm các protein truyền tín hiệu ngoại bào được sản xuất bởi nhiều loại tế bào miễn dịch bao gồm đại thực  bào, tế bào lympho và tế bào mast, cũng như các tế bào khác như tế bào nội mô. Một số loại cytokine trong cơ thể con người bao gồm interleukin ( IL), interferon ( IFN), lymphokine, chemokine và các yếu tố hoại tử khối u ( TNF).   

Cytokine hoạt động như chất kích thích giúp hệ miễn dịch hoạt động, loại bỏ các tác nhân gây bệnh, loại bỏ các tế bào bị phá hủy và sửa chữa các mô bị thương. Theo cách này, cytokine giúp cơ thể chúng ta chống lại các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, khi mất cân bằng hoặc sản xuất quá mức, chúng có thể gây ra những phản ứng nghiêm trọng.   

Điều gì xảy ra khi cơ thể bị bão cytokine tấn công  

Khi hệ miễn dịch bị kích thích quá mức dưới tác động của cytokine, chúng gây nên các phản ứng viêm, đông máu, giảm bạch cầu lympho, thâm nhiễm tế bào đơn nhân các cơ quan.   

Phản ứng viêm quá mức xảy ra, đặc biệt tại phổi. Các phế nang xung huyết, tràn ngập dịch viêm, thành phế nang dày lên, giảm sức căng bề mặt, các mao mạch xung huyết, dẫn đến việc cản trở hấp thụ oxy khiến oxy máu giảm thấp.   

Tiếp theo, cơn bão cytokine kích hoạt tình trạng đông máu, làm đông máu rải rác khắp các mao mạch phổi, tắc nghẽn lượng máu đến các phế nang, dẫn đến trao đổi oxy ngày càng tồi tệ thêm. Hậu quả là hai lá phổi sũng nước, đông đặc lại. Lúc này người bệnh khó thở rất nặng, môi và đầu ngón chân ngón tay tím tái, người bệnh há mồm ra thở, nhịp thở trên 30 lần/ phút, nặng hơn có thể lú lẫn hôn mê. Trên phim chụp X-quang, hai lá phổi trắng xóa, nếu không được cấp cứu bệnh nhân sẽ tử vong. Cách duy nhất có thể cứu được bệnh nhân lúc này là chạy tim phổi nhân tạo ECMO, và lọc hấp phụ cytokine, đợi cho cơn bão qua đi và phổi của bệnh nhân dần hồi phục.   

Hội chứng cơn bão cytokine ở bệnh nhân covid-19  

Trên bệnh nhân covid-19, khi virus xâm nhập vào tế bào, chúng sẽ nhanh chóng tự nhân bản và kích hoạt các tế bào miễn dịch gửi tín hiệu cho cơ thể để chiến đấu với virus.   

Trong đó, có những bệnh nhân với hệ miễn dịch khỏe mạnh đã bảo vệ cơ thể khỏi virus mà không làm xuất hiện các triệu chứng như sốt nhẹ hoặc ho, mặc dù họ vẫn có khả năng lây truyền virus cho người khác.   

Trong một số trường hợp khác, bão cytokin ở bệnh nhân nhiễm covid-19 khiến hệ miễn dịch phải phản ứng liên tục và kéo dài, ngay khi virus đã không còn khả năng đe dọa. Lúc đó việc giải phóng quá nhiều cytokine sẽ nhanh chóng đẩy cơ thể vào tình trạng kiệt sức.   

Những cytokine bày tấn công vào phổi và làm phá vỡ các mô phổi, gây viêm phổi và thiếu hụt oxy trong máu. Khi phổi bị tổn thương nặng và gây ra suy hô hấp cấp tính, các cơ quan khác bắt đầu ảnh hưởng và dẫn đến tình trạng suy đa tạng. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong.