Tiền sản giật: nguyên nhân, triệu chứng và điều trị cần biết

1. Tiền sản giật là gì   

Tiền sản giật là một rối loạn thai kỳ liên quan đến tăng huyết áp nghiêm trọng, thường kèm theo protein niệu và phát triển sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Tiền sản giật cũng có thể ảnh hưởng tới các cơ quan khác trong cơ thể và gây tổn thương thận và gan, tổn thương não và các tác dụng phụ nghiêm trọng khác. Bệnh gây nguy hiểm cho cả mẹ bầu và thai nhi, vì vậy cần được theo dõi và điều trị ngay lập tức khi có dấu hiệu bệnh.   

Tiền sản giật bao gồm 2% đến 8% các biến chứng liên quan đến thai kỳ, hơn 50.000 ca tử vong ở bà mẹ và hơn 500.000 ca tử vong ở thai nhi trên toàn thế giới. Chẩn đoán sớm và xử lý kịp thời là điều cần thiết để ngăn ngừa cả biến chứng ở bà mẹ và trẻ sơ sinh thông qua việc xử lý triệu chứng và lập kế hoạch sinh nở phù hợp.   

2. Nguyên nhân của tiền sản giật   

Nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được các nhà khoa học khẳng định. Các nghiên cứu cho thấy rằng tiền sản giật có thể xảy ra do vấn đề cung cấp máu cho nhau thai.   

Vào đầu thai kỳ, các mạch máu mới phát triển và tiến hóa để cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng cho nhau thai. Ở phụ nữ tiền sản giật, các mạch máu này dường như không phát triển hoặc hoạt động bình thường. Các vấn đề về lưu thông máu trong nhau thai có thể dẫn đến tình trạng điều hòa huyết áp không đều ở người mẹ.   

Các rối loạn huyết áp cao khác khi mang thai:  

Tiền sản giật là một rối loạn huyết áp cao ( tăng huyết áp) có thể xảy ra trong thai kỳ. Các rối loạn khác cũng có thể xảy ra:  

• Tăng huyết áp thai kỳ là tình trạng huyết áp cao sau 20 tuần mà không có vấn đề gì ở thận hoặc các cơ quan khác. Nó thường biến mất sau sinh  
• Tăng huyết áp mạn tính là tình trạng huyết áp cao xuất hiện trước khi mang thai hoặc xảy ra trước 20 tuần mang thai. Huyết áp cao kéo dài hơn 3 tháng sau khi mang thai cũng được gọi là tăng huyết áp mạn tính.   
• Tăng huyết áp mạn tính kèm theo tiền sản giật xảy ra ở những phụ nữ được chẩn đoán mắc cao huyết áp mạn tính trước khi mang thai, sau đó tình trạng huyết áp cao và protein niệu trong nước tiểu hoặc các biến chứng sức khỏe khác trong thai kỳ.   

3. Các triệu chứng và biến chứng của tiền sản giật  

Triệu chứng  

Nhiều người bị tiền sản giật không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cho đến khi đi khám bác sĩ. Đối với những người có dấu hiệu đầu tiên của tiền sản giật là huyết áp cao ( trên 140/90 mmHg), protein trong nước tiểu và giữ nước ( gây phù nề và tăng cân).  

Các dấu hiệu khác của tiền sản giật có thể gặp bao gồm:  

• Đau đầu dữ dội  
• Thay đổi về thị lực, bao gồm mất thị lực tạm thời, mờ mắt hoặc nhạy cảm với ánh sáng  
• Đau bụng phía trên bên phải  
• Sưng ở tay, mắt cá chân và mặt ( phù nề)  
• Hụt hơi  

Tiền sản giật nặng cũng có thể bao gồm các dấu hiệu như:  

• Cấp cứu tăng huyết áp ( huyết áp 160/110mmHg hoặc cao hơn)  
• Suy giảm chức năng thận hoặc gan  
• Có dịch trong phổi ( phù phổi)  
• Giảm tiểu cầu trong máu  
• Không tiểu hoặc tiểu rất ít.   

Tăng cân và phù nề là hiện tượng bình thường trong thai kỳ khỏe mạnh. Tuy nhiên, tăng cân hoặc phù nề đột ngột đặc biệt là ở mặt và tay, có thể là dấu hiệu của tiền sản giật.   

Biến chứng  

Nếu không được điều trị, tiền sản giật có thể gây tử vong cho cả người mẹ và thai nhi. Nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan, thận và chức năng não. Một số biến chứng nghiêm trọng nhấ đối với người mang thai là:  

• Cơn động kinh  
• Tiền sản giật  
• Hôn mê  
• Đột quỵ  

Tiền sản giật có thể gây ra hội chứng HELLP ( tan máu, tăng men gan và giảm tiểu cầu). Điều này xảy ra khi tiền sản giật làm tổn thương gan và hồng cầu, cản trở quá trình đông máu.   

Các biến chứng thường gặp đối với thai nhi la:  

• Sinh non  
• Trẻ nhẹ cân khi sinh  
• Bong nhau thai  

4. Các yếu tố rủi ro của tiền sản giật  

Mặc dù nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này, trong đó được phân loại thành nguy cơ cao hoặc trung bình.   

Các yếu tố liên quan đến nguy cơ cao mắc tiền sản giật:  

• Tiền sử huyết áp cao hoặc tiền sản giật trước đó  
• Mang thai đôi hoặc nhiều hơn  
• Bệnh tiểu đường type 1 hoặc type 2  
• Bệnh thận  
• Rối loạn tự miễn dịch  
• Thụ tinh ống nghiệm IVF  

Các yếu tố liên quan đến nguy cơ tiền sản giật ở mức trung bình:  

• Mang thai lần đầu  
• Béo phì  
• Tiền sử gia đình có tiền sản giật  
• Người mẹ mang thai trên 35 tuổi  
• Biến chứng trong lần mang thai trước  

5. Chẩn đoán và điều trị tiền sản giật  

Chẩn đoán tiền sản giật thường dựa vào huyết áp và lượng protein trong nước tiểu. Bác sĩ sẽ hẹn khám thai đều đặn trong suốt thai kỳ. Nếu có nghi ngờ tiền sản giật, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận và gan, kiểm tra nước tiểu trong 24 giờ để theo dõi protein niệu, siêu âm để theo dõi kích thước thai nhi và thể tích nước ối.   

Việc điều trị thường phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tiền sản giật và thời gian mang thai. Nếu tiền sản giật không gây nguy hiểm đến tính mạng của mẹ và nhưng rủi ro cho thai nhi, bác sĩ sẽ cố gắng duy trì thai càng lâu càng tốt. Nếu tiền sản giật trở nên tồi tệ hơn, bác sĩ sẽ đề nghị nhập viện theo dõi và có thể phải sinh con sớm.   

6. Phòng ngừa tiền sản giật như thế nào?  

Nếu có một số nguy cơ mắc tiền sản giật, có thể phòng ngừa bằng cách thực hiện một số điều sau trước và trong khi mang thai:  

• Kiểm soát huyết áp và lượng đường trong máu trước khi mang thai 
• Duy trì thói quen tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe 
• Ngủ đủ giấc từ 7-8 tiếng mỗi ngày để thư giãn đầu óc và tinh thần thoải mái 
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước, hạn chế muối và caffein. Các thực phẩm tốt giúp ngăn ngừa tiền sản giật như bơ, khoai lang, chuối, dưa chuột, rau lá xanh đậm,… 
• Bổ sung vitamin, khoáng chất cần thiết cho mẹ bầu như acid folic, sắt, canxi, magie,… 
• Theo dõi sức khỏe định kỳ và dùng thuốc theo khuyến nghị của bác sĩ.