Chàm da (Ezecma)- Bệnh ngoài da mạn tính và giải pháp điều trị

1. Chàm là bệnh lý gì?

Chàm là một tình trạng da phổ biến gây ngứa, phát ban, khô và nhiễm trùng da. Tình trạng này còn được gọi là viêm da dị ứng. Triệu chứng của chàm da thường nghiêm trọng hơn vào mùa đông do thời tiết hanh khô, khiến da dễ bị mất nước và kích ứng. 

Hiện chưa có các điều trị dứt điểm bệnh chàm, tuy nhiên hầu hết các triệu chứng của chàm đều có thể được kiểm soát bằng cách điều trị và tránh tiếp xúc trực tiếp với các chất gây kích ứng. Ngứa dữ dội là triệu chứng phổ biến nhất của bệnh chàm, và việc gãi ngứa chỉ khiến tình trạng tồi tệ hơn. 

Bệnh chàm có thể ảnh hưởng tới nhiều vị trí trên cơ thể, thường gặp nhiều nhất ở khuỷu tay, cánh tay, da đầu, cổ, chân, ngực, mặt và lưng. 

2. Các loại bệnh chàm

Bệnh chàm bao gồm nhiều loại khác nhau, mỗi loại có những biểu hiện lâm sàng đặc trưng riêng, yêu cầu các phương pháp điều trị khác nhau. Việc xác định đúng loại chàm giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả và có hướng dẫn chăm sóc da phù hợp cho từng bệnh nhân. Các loại chàm bao gồm:

Viêm da dị ứng 

Đây là dạng chàm hay gặp nhất, còn gọi là viêm da cơ địa. Bệnh đa số gặp ở lứa tuổi sau sinh, theo thời gian các triệu chứng giảm đi, hầu hết biến mất khi trẻ lên 10 tuổi. 

Những người có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này là người có các rối loạn về miễn dịch, hoặc mắc các bệnh lý như hen suyễn, viêm mũi dị ứng.

Viêm da tiếp xúc

Tình trạng này xảy ra khi da tiếp xúc với một chất nào đó gây kích ứng. Các nguyên nhân gây bệnh có thể bao gồm các sản phẩm chăm sóc da, xà phòng và chất tẩy rửa, hóa chất công nghiệp, nước hoa, mủ cao su, …Những người có làn da nhạy cảm dễ gặp phải vấn đề này, nên cần chú ý cẩn trọng khi lần đầu tiếp xúc với chúng. 

Bệnh tổ đỉa

Đây là một bệnh lý ít gặp hơn nhưng việc điều trị mất nhiều thời gian hơn. Bệnh gây ra các mụn nước nhỏ trong lòng bàn tay, lòng bàn chân và hai bên ngón tay. Bệnh gây ra ngứa và đau, khiến da đóng vảy, nứt, bong tróc. 

Viêm da thần kinh

Loại chàm này có xu hướng chỉ gây ra một hoặc hai mảng ngứa dữ dội, thường ở sau gáy, cánh tay hoặc chân. Theo các nghiên cứu, nguy cơ mắc bệnh tăng lên khi nếu mắc một bệnh chàm khác, như viêm da dị ứng hay viêm da tiếp xúc. Bệnh cũng liên quan đến một số vấn đề sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu và rối loạn ám ảnh cưỡng chế. 

Chàm đồng xu

Chàm hình đồng xu thường xuất hiện sau chấn thơng da như bỏng hoặc côn trùng cắn. Nguy cơ mắc bệnh tăng lên nếu bản thân hoặc thành viên trong gia đình bị viêm da dị ứng, dị ứng hoặc hen suyễn. 

Viêm da tiết bã nhờn

Dạng chàm này xảy ra do sự hoạt động quá mức của tuyến bã, gây ra các mảng bã nhờn, từ đó tạo nên các mảng bong tróc giống như gàu. Triệu chứng hay xuất hiện ở những nơi tuyến bã hoạt động mạnh như da đầu, nách, bẹn, nếp mũi má, chân mày,...

Viêm da ứ trệ 

Bệnh thường xảy ra ở người có hệ tuần hoàn máu kém, thường xuất hiện ở vùng cẳng chân. Những người thừa cân, béo phì, hay những người làm các công việc phải đứng lâu như giáo viên, bảo vệ,...và ít vận động như lái xe, nhân viên văn phòng,...cũng có nguy cơ cao mắc bệnh lý này. 

3. Triệu chứng bệnh chàm

Các triệu chứng của bệnh chàm mang tính chất cá thể, biểu hiện nặng nhẹ tùy vào cơ địa của từng người. 

Triệu chứng chung

• Ngứa là triệu chứng hay gặp nhất
• Đỏ bừng cả mảng da
• Xuất hiện mụn nước
• Xuất hiện các vết loét, đóng vảy hoặc rỉ nước
• Da khô, xuất hiện vảy

Triệu chứng chàm ở trẻ sơ sinh

Ở trẻ sơ sinh, phát ban ngứa có thể dẫn đến tình trạng rỉ dịch, đóng vảy, chủ yếu ở mặt và da đầu. Nó cũng có thể xuất hiện ở tay, chân, lưng và ngực của trẻ. Trẻ sơ sinh có thể biểu hiện các triệu chứng trong vài tuần hoặc vài tháng đầu sau khi sinh. 

Triệu chứng ở trẻ nhỏ

Khi trẻ lớn hơn, các vết chàm bắt đầu khu trú hơn, các vùng da bị chàm hóa thường dày hơn so với lứa tuổi sơ sinh. Chàm thường xuất hiện ở các nếp gấp như khuỷu, cổ tay, cổ chân. Đa số các trường hợp sẽ khỏi ở lứa tuổi thanh thiếu niên

Triệu chứng chàm ở người lớn

• Phát ban thường xuất hiện ở mặt, sau đầu gối, cổ tay, bàn tay hoặc bàn chân
• Da khô, dày và có vảy
• Xuất hiện tình trạng những sẩn ngứa tồn tại vĩnh viễn
• Có thể gặp tình trạng nhiễm trùng da do bội nhiễm lên các tổn thương khi gãi. 

4. Nguyên nhân gây ra bệnh chàm

Các nhà nghiên cứu chưa thể khẳng định chắc chắn nguyên nhân gây ra bệnh chàm. Những yếu tố có thể khiến bệnh chàm có nhiều khả năng xảy ra hơn bao gồm:

• Phản ứng miễn dịch với chất nào đó gây dị ứng
• Hàng rào bảo vệ da suy yếu khiến độ ẩm thoát ra ngoài và vi khuẩn xâm nhập vào. 
• Tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng hoặc hen suyễn 
• Ảnh hưởng từ môi trường: tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí, xà phòng, vải len và một số sản phẩm chăm sóc da, hay môi trường có độ ẩm quá thấp hoặc quá cao, đều có thể làm da bị kích ứng và gây ngứa, đỏ. 
• Kích thích cảm xúc: khi căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm ở mức độ cao, có thể bùng phát các triệu chứng của bệnh chàm thường xuyên hơn. 

5. Điều trị bệnh chàm

Đối với bệnh chàm, mục đích của phương pháp điều trị là làm dịu, giảm ngứa và phòng tránh nhiễm trùng. Một số cách nhằm giúp kiểm soát triệu chứng bao gồm:

• Sử dụng kem/thuốc mỡ/sáp dưỡng ẩm làm dịu tình trạng viêm và duy trì độ ẩm cho da, giúp da mau lành.
• Kem hydrocortisone và thuốc kháng histamin giúp giảm mẩn đỏ, ngứa và sưng tấy. Tuy nhiên chỉ nên thoa hydrocortisone lên các phần da bị chàm 4 lần/ngày trong 7 ngày. tránh xa mắt, trực tràng và bộ phận sinh dục. Hãy trao đổi với bác sĩ nếu đang mang thai hoặc cho con bú
• Đắp gạc ướt để tránh khô da. 
• Nếu có nhiễm trùng, có thể sẽ cần dùng thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân
• Một số biện pháp khác có thể được sử dụng nếu tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn như quang trị liệu, thuốc ức chế miễn dịch,…

6. Phòng ngừa bệnh chàm tái phát

Bệnh chàm chưa có phương pháp điều trị triệt để và có thể có những đợt bùng phát khiến tình trạng tồi tệ hơn. Một số cách giúp kiểm soát triệu chứng và và ngăn ngừa tái phát như:

• Dưỡng ẩm cho da thường xuyên. Không để da bị quá khô
• Tránh nhiệt độ hoặc độ ẩm đột ngột
• Duy trì không khí mát mẻ, tránh ngột ngạt để cơ thể không bị đổ mồ hôi gây ngứa
• Mặc các chất liệu thoáng mát, dễ thấm hút như cotton. Tránh các loại vải dễ gây ngứa như len, vải bố.  
• Tránh dùng các loại hóa chất, xà phòng, chất tẩy rửa mạnh. 
• Giữ tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng. Tham gia các hoạt động thể chất để cải thiện tâm trạng. 
• Chú ý đến các loại thực phẩm có thể gây dị ứng vì có thể làm tăng thêm triệu chứng khó chịu
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ khi thời tiết hanh khô. 

7. Chăm sóc chàm da

Chăm sóc làn da bị chàm cần nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm việc kiểm soát các yếu tố tác động đến làn da và điều trị triệu chứng tên da. Trong đó, duy trì độ ẩm cho da là một bước vô cùng quan trọng trong chu trình chăm sóc. Da đủ ẩm sẽ tăng cường sức khỏe cho hàng rào bảo vệ, giảm ngứa đỏ và nguy cơ nhiễm trùng. 

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều sản phẩm dưỡng ẩm dưới nhiều dạng khác nhau như kem, lotion, thuốc mỡ, dầu,...Việc lựa chọn sản phẩm phù hợp với tính chất da sẽ giúp việc điều trị hiệu quả hơn. 

Da chàm sẽ khá nhạy cảm và dễ kích ứng, vì vậy nên lựa chọn các sản phẩm dịu nhẹ  không chứa hương liệu hoặc thành phần có nguồn gốc từ hoa. Các sản phẩm chứa tinh dầu cùng có nguy cơ gây dị ứng khi sử dụng. 

Một số bước trong sử dụng sản phẩm điều trị chàm cần chú ý:

• Làm ướt da: tắm giúp da hấp thụ độ ẩm. Nếu không tắm trước khi thoa kem trị chàm, hãy làm ướt da bằng khăn mặt ấm để dưỡng ẩm trước
• Thoa lên da ẩm: các sản phẩm trị chàm nên được thoa lên da sạch và ẩm
• Thêm chất khóa ẩm: các thuốc mỡ vốn dĩ đã có tính che phủ, nhưng nếu sản phẩm điều trị có tính ít che phủ như kem dưỡng da, hãy khóa ẩm bằng vaselin, điều này sẽ có lợi cho việc điều trị hơn. 

Nguồn tham khảo 

https://health.clevelandclinic.org/eczema-cream

https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/eczema/atopic-dermatitis-eczema